بیشتر ما دندانپزشکی زیبایی را به عنوان روشی برای دستیابی به لبخندی زیبا می‌شناسیم اما گاهی اوقات ممکن است پیش از درمان‌های زیبایی لبخند، نیاز به درمان‌های ترمیمی ‌باشد. در اینجاست که دندانپزشکی ترمیمی به کمک ما می‌آید. اگر چه دندانپزشکی ترمیمی بسیار پرکاربرد بوده و بیشتر ما با آن سروکار داشته اما ممکن است اسم آن را نداریم.

دندانپزشکی ترمیمی چیست؟

دندانپزشکی ترمیمی (Restorative dentistry) به مدیریت و درمانهایی گفته می‌شود که برای حفظ سلامت و عملکرد دهان انجام شود. این درمان‌ها عبارتند از کاشت ایمپلنت، دندان مصنوعی یا بریج دندان، پر کردن دندان و روکش کردن. این نوع دندانپزشکی نیازی به تخصص ویژه ندارد و دندانپزشک عمومی می‌تواند این کار را انجام دهد. دندانپزشکی ترمیمی ممکن است به عنوان درمان پیشگیرانه انجام شود تا اطمینان حاصل شود سلامت دهان حفظ می‌شود. دندانپزشکی ترمیمی اولین و مهم‌ترین اقدام در مورد عملکرد دهان می‌باشد که علاوه بر حفظ سلامت و عملکرد دهان، به زیبایی لبخند نیز کمک می‌کند. اما هدف اصلی از دندانپزشکی زیبایی دستیابی به لبخندی زیبا و به‌ طور کلی زیبا سازی لبخند است که ممکن است به سلامت دهان نیز کمک بنماید یا خیر.

دندانپزشکی ترمیمی چه مشکلات را برطرف می‌کند؟

در حوزه سلامت دهان مشکلات زیاد و متعددی ممکن است ایجاد شود به همین علت باید در فواصل منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دهانتان تحت نظر متخصص بررسی شود و هر گونه مشکل احتمالی هر چه زودتر شناسایی و در صورت لزوم درمان شود و یا از بروز مشکلاتی که احتمالاً در آینده ایجاد خواهند شد، پیشگیری شود. متداولترین مشکلات دندانی که در دندانپزشکی ترمیمی حل می‌شوند عبارتند از کرم خوردگی و سوراخ‌های دندان که باید پر شوند تا از ایجاد یا پیشروی پوسیدگی جلوگیری شود، پر کردن جای خالی دندان با یکی از روش‌های ایمپلنت، دندان مصنوعی یا بریج، تقویت و محافظت و ساختار آسیب ‌دیده دندان ترک خورده یا شکسته به کمک روکش.

دندانپزشکی زیبایی چیست؟

در حالی که در دندانپزشکی ترمیمی نگرانی اصلی حفظ سلامت و عملکرد دهان است، در دندانپزشکی زیبایی هدف اصلی تمرکز بر بهبود زیبایی لبخند و دندان‌ها است. اگر چه همیشه سلامت دهان نیز در نظر گرفته می‌شود اما درمان‌های زیبایی ممکن است به بهبود سلامت دهان نینجامد و تأثیر چندانی در زمینه عملکرد دهان نبینید.

دندانپزشکی زیبایی چه مشکلات را برطرف می‌کند؟

هر کسی به دلیل متفاوتی به درمان زیبا سازی لبخند روی می‌آورد. به طور کلی دلایل درمان‌های دندانپزشکی زیبایی عبارتند از بدرنگی و زردی دندان‌ها، هم‌تراز نبودن دندان‌ها، لب پر شدگی و ترک‌ خوردگی، فاصله بین دندان‌ها، کجی خفیف دندان‌ها، بدشکلی لکه های دندان، کوتاهی یا بلندی بیش از حد دندان‌ها، بدشکلی سطح دندان و هم‌پوشانی دندان‌ها. با اوقات مشکلات مینای دندان‌ها منجر به کاهش اعتماد به نفس افراد شده و باعث می‌شود نتوانند در موقعیت‌های اجتماعی حاضر شوند. دندانپزشکی زیبایی به کمک این افراد آمده و با برطرف کردن مشکلات زیبایی دندانها اعتماد به ‌نفس و سلامت روانی آنها را بهبود می‌بخشد.

انواع درمان‌های دندانپزشکی

سفید کردن دندان‌ها

 برای سفید کردن دندان‌ها از مواد سفید کننده بلیچینگ استفاده می‌شود تا لکه ها و بدرنگی مینای دندان برطرف شود. انواع درمان‌های سفید کننده دندان وجود دارد که می‌توان آنها را در مطب دندانپزشکی و یا در خانه و یا ترکیبی از هر دو انجام داد. این موضوع بستگی به ترجیح شخصی بیمار، هزینه و شدت بدرنگی دندان دارد. سفید کردن دندان تنها محدود به مینای دندان طبیعی می‌شود و نمی‌توان ترمیم‌های درمانی مانند ایمپلنت، پرشدگی، روکش یا لمینت را سفید کرد.

باندینگ

لب پر شدگی کوچک و تغییر رنگ جزئی دندان‌ها را می‌توان به‌راحتی با باندینگ پوشش داد. باندینگ در واقع خمیر بتونه ای است که می‌توان آن را برای پر کردن درزها یا سوراخ‌های دندان و یا نواحی لب پر شده استفاده کرد. طول عمر باندینگ چند سال برآورد می‌شود و پس از آن باید تعویض شود. با این حال باید توجه داشته باشید که باندینگ به راحتی ممکن است براثر فشار زیاد لب پر شود. در صورتی که این اتفاق برایتان افتاد باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا دوباره درمان باندینگ برایتان انجام شود.

کانتورینگ

در کانتورینگ دندانپزشک، شکل یک یا چند دندان را تغییر می‌دهد. بنابراین با این روش می‌توان حالت، پهنا، طول یا شکل دندان را زیباتر کرد. برای کانتورینگ باید دندان‌های محکم سالم داشته باشیم و دهانتان از سلامت کافی برخوردار باشد چرا که در این روش باید با استفاده از لیزر یا سمباده دندان شکل دهی شود. کانتورینگ اغلب همراه با باندینگ برای پر کردن لب پر شدگی دندان استفاده می‌شود. تغییر شکل تنها روش ماندگار و بسیار سریع برای اصلاح کجی دندان‌ها، هم‌پوشانی دندان‌ها، طول متفاوت و نامناسب دندان‌ها و یا زاویه‌دار بودن آنها است. دندان‌ها پس از کانتورینگ باید پولیش شوند.

لمینت یا ونیر

لمینت یا ونیر (veneer) معمولا از جنس پورسلین سفید رنگ ساخته میشود اما ممکن است از پلاستیک نیز ساخته شود. لمینت برای پوشاندن سطح جلوی دندان استفاده میشود و رنگ آن منطبق بر رنگ دندانهای دیگر انتخاب میشود. هر لمینت با چسب مخصوص به دندان چسبانده میشود تا رنگ یا شکل دندان را زیباتر کند. این روش بادوامتر از سفید کردن دندان یا باندینگ است. لمینت کردن دندان درمانی بسیار محبوب است که روز به روز بر طرفداران آن افزوده میشود.

آیا میتوان دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی را با هم استفاده کرد؟

درمانهای زیبایی و ترمیمی دندان را میتوان برای بیمار انجام داد. اغلب دندانپزشکی ترمیمی مشکلات مهم و اصلی دندانها مانند جای خالی دندان، شکستگی دندان و پوسیدگی های بزرگ را حل میکند و سپس دندانپزشکی زیبایی به تغییر شکل و زیبایی دندانها و ایجاد لبخندی بهتر می پردازد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت انواع گوناگون دارد. در صورتی که بیشتر دندان‌های یک  فک و یا همه آن‌ها را از دست داده ‌اید چند روش برای پر کردن جای خالی دندان‌هایتان وجود دارد: دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت (غیر ثابت یا متحرک) و بریج بر پایه ایمپلنت (ثابت).

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت نوعی اوردنچر است که بر روی ایمپلنت نصب شده و ثابت میشود. دندان مصنوعی معمولی تنها بر روی لثه قرار می‌گیرد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت زمانی استفاده می‌شود که فردی هیچ دندانی در فک پایین یا فک بالا ندارد اما استخوان فک او برای پشتیبانی ایمپلنت‌ مناسب می‌باشد. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت ضمایم مخصوصی دارد که به کمک آن‌ها به ایمپلنت وصل می‌شود. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت معمولاً برای فک پایین ساخته می‌شود چرا که غالباً دندان مصنوعی فک پایین ثبات کمتری داشته و حرکت و لغزش زیادی دارد. معمولاً دندان مصنوعی معمولی که برای فک بالا ساخته می‌شود به اندازه کافی ثبات دارد و نیازی به پشتیبانی ایمپلنت ندارد.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت را باید هر روز درآورده و به دقت تمیز کنید و همچنین لثه زیر آن را باید مرتباً تمیز نمایید. دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت درست همانند دندان مصنوعی معمولی باید هنگام خواب از دهان خارج شود. به همین علت برخی افراد ترجیح می‌دهند از بریج دندان ثابت استفاده کنند که نیاز به درآوردن آن نیست و در واقع نمی‌توان آن را درآورد. برای اینکه بدانید کدام گزینه برای شما بهتر است باید با دندانپزشک مشورت کنید تا تمامی جوانب و معایب و مزایای هر روش را بدانید.

دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت چگونه است؟

به طور کلی دو نوع دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت وجود دارد: میله ای و توپی. در هر دو حالت دندان مصنوعی از یک قاعده اکرلیک صورتی رنگ شبیه لثه ساخته می‌شود و دندان‌های مصنوعی سفید رنگ که از جنس پورسلین یا آکریلیک ساخته میشوند بر روی این قاعده صورتی رنگ قرار میگیرند. هر دو نوع دندان مصنوعی حداقل دو ایمپلنت برای پشتیبانی نیاز دارند.

• دندان مصنوعی میله ای - این نوع دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت حاوی یک میله فلزی نازک است که انحنایی منطبق بر انحنای فک دارد و به 2 تا 5 ایمپلنت متصل میشود. ایمپلنتها در داخل استخوان فک کاشته شده اند. برای اتصال آن گیره یا ضمایم دیگری در میله، دندان مصنوعی ای و یا هر دو، تعبیه شده است. میله در زیر دندان مصنوعی قرار میگیرد و به واسطه ضمایم محکم به ایمپلنت وصل میشود.

• دندان مصنوعی توپی - در این نوع دندان مصنوعی هر ایمپلنت در استخوان فک یک ضمیمه فلزی دارد که بر ضمیمه فلزی دندان مصنوعی منطبق است. در بیشتر موارد ضمایم روی ایمپلنتها توپی شکل بوده (اتصال نری) و در داخل حفره یا سوکت دندان مصنوعی (مادگی) قرار میگیرند. در برخی موارد دندان مصنوعی حاوی زایده نری بوده و ایمپلنت حفره مادگی دارد.

فرایند کاشت ایمپلنت برای نگه داشتن دندان مصنوعی

معمولاً ایمپلنت‌هایی که برای این منظور قرار است استفاده شوند در جلوی دهان در داخل استخوان فک جایگذاری می‌شوند. علت این است که حجم استخوان فک در جلوی دهان بیشتر است. حتی در صورتی که مدتی از کشیدن یا افتادن دندان‌ها گذشته باشد باز هم معمولاً این امر صادق است. پس از این که دندان‌های خود را از دست می‌دهید فرایند تحلیل رفتن استخوان فگ شروع می‌شود. جلوی فک عصب ها و ساختارهای دیگر وجود ندارد که در کاشت ایمپلنت اختلال ایجاد نماید. چارچوب زمانی برای تکمیل کاشت ایمپلنت بستگی به عوامل زیادی دارد. کوتاه‌ترین زمان برای فک پایین پنج ماه و برای فک بالا هفت ماه می‌باشد. در این مدت عمل جراحی جایگذاری ایمپلنت و نصب دندان مصنوعی انجام شود. با این حال بسته به شرایط و در صورت نیاز به عمل پیوند استخوان یا درمان‌های مقدماتی دیگر، ممکن است این فرآیند بیش از یک سال زمان ببرد.

گاهی اوقات برای انجام درمان ارتودنسی، براکت به تنهایی کفایت نمی‌کند و نمی‌تواند دندان‌ها را به جایگاه اصلی خود برساند و مشکلات بایت ( تماس نامناسب دندان‌ها با یکدیگر) و ناهمراستایی فکها را اصلاح نماید. در چنین شرایطی ارتودنتیست ممکن است استفاده از وسیله خاصی به نام هدگیر را توصیه کند.

هدگیر یک وسیله ارتودنسی است که بخشی از آن در خارج از دهان قرار دارد و نیروی کافی برای حرکت دادن دندان‌ها و هدایت رشد فکها و صورت اعمال می‌کند.

انواع هدگیر

هدگیر انواع مختلف دارد که هر یک برای شرایط خاصی طراحی شده و بهترین عملکرد را دارد. انتخاب نوع هدگیر بستگی به شرایط شما و تشخیص ارتودنتیست دارد.

یکی از متداولترین انواع  هدگیر، هدگیر معمولی پشت گردنی است. این وسیله ارتودنسی یک سیم U شکل دارد که به بند فلزی براکت دندانهای عقبی وصل میشود. همچنین این هدگیر یک تسمه یا بند دارد که در پشت گردن قرار میگیرد. نوع دیگری از هدگیر که مشابه این مدل است، یک یا دو تسمه دارد که در پشت سر قرار میگیرد (شکل زیر).

معمولاً  از این انواع هدگیر برای اصلاح جلو زدگی افقی دندان‌ها یا اورجت استفاده می‌شود. عملکرد آن به این صورت است که دندانهای عقبی فک بالا در جای خود نگه داشته شده و جلوی رشد آنها به جلو گرفته می‌شود. همچنین این وسیله برای افراد بزرگسال که باید به حفظ موقعیت بایت آنها و اصلاح فاصله بین دندان‌ها پس از کشیدن دندان کمک شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این انواع هدگیر باید 12 تا 14 ساعت در روز استفاده شود.

نوع دیگری از هدگیر که به آن هدگیر معکوس یا فیس ماسک گفته می‌شود، برای اصلاح آندربایت یا جلو زدگی چانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله رشد فک بالا را تقویت می‌کند و به آن امکان می‌دهد جلوتر از فک پایین قرار بگیرد. این وسیله حاوی دو پد است که یکی در پیشانی و دیگری در چانه قرار می‌گیرد.

کارایی هدگیر چگونه است؟

هر نوع هدگیر را که استفاده می‌کنید، باید به دقت دستورات ارتودنتیست را رعایت کنید. به این معنی که تک ‌تک روزهایی که به شما گفته شده باید هدگیر استفاده کنید، باید این وسیله را استفاده کنید در غیر این صورت نتایج مطلوبی حاصل نمی‌شود.

طبیعی است که در ابتدا کمی ناراحتی احساس کنید اما خیلی زود به آن عادت می‌کنید. ممکن است ارتودنتیست در ابتدا مسکن هایی مانند ایبوپروفن برای برطرف شدن در به شما توصیه کند. در روزهای اول باید رژیم غذایی نرم داشته باشید تا زمانی که به این وسیله عادت کنید.

ممکن است هر از گاهی هنگام جویدن غذا کمی درد احساس کنید یا متوجه شوید دندانهای آسیاب بزرگ که به هدگیر وصل شده ، کمی لق شده اند. این وضعیت کاملاً طبیعی بوده و نشان می‌دهد هدگیر عملکرد درستی دارد. با این حال در صورتی که درد غیر طبیعی تجربه کردید یا متوجه شدید حلقه فلزی دندان آسیاب بزرگ شل شده است، یا به نظر می‌رسد هدگیر درست عمل نمی‌کند، ممکن است واقعا مشکل پیش آمده باشد بنابراین باید بلافاصله به ارتودنتیست مراجعه کنید.

مراقبت از هدگیر

هدگیر برای این که کارایی مناسبی داشته باشد باید به خوبی مراقبت شود. در این مدت باید به خودی دندان‌های خود و هدگیر را تمیز کنید. همچنین باید یاد بگیرید چگونه هدگیر را درآورده و دوباره بر سر بگذارید. به خاطر داشته باشید هر بار که هدگیر را بر می‌دارید مراقب باشید زواید آن به لب و دهانتان آسیب نزند. هر بار که به ارتودنتیست مراجعه می‌کنید هدگیر را با خود همراه داشته باشید.

هنگام فعالیت‌های ورزشی و بازی‌های برخوردی ، هدگیر را دربیاورید.

برای بسیاری از زنان باردار این سوال پیش می آید که آیا لازم است مکمل فلوراید مصرف کنند یا خیر.
به طور کلی پاسخ منفی است. شواهدی وجود ندارد که نشان دهد مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری احتمال حفظ سلامت دندانهای کودک را افزایش میدهد.
از آنجا که مکملهای فلورایدی که مادر مصرف میکند میتواند به جنین برسد، این احتمال وجود دارد که با مصرف مکمل فلوراید کودک دچار فلورز یا فلورزیس دندان (dental fluorosis) شود.
شواهد علیه مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری
منابع مختلی وجود دارد که همگی بیان میدارند مصرف مکمل فلوراید در مادران باردار هیچ فایده ای برای کودک ندارد.
آزمایش بالینی
یک آزمایش بالینی بر روی 1400 زن باردار انجام شد. در این آزمایش زنان باردار به دو گروه تقسیم شدند. به گروه اول در شش ماهه آخر بارداری 1 میلی گرم فلوراید در روز داده میشد در حالی که گروه دیگر دارونما مصرف میکردند. کودکان این مادران باردار تا 5 سالگی مورد ارزیابی و نظارت قرار داشتند. هیچ تفاوت قابل توجهی در مقدار پوسیدگی های دندانی بین کودکان این دو گروه مشاهده نشد.
مقاله پژوهشی
یک مقاله پژوهشی که در نشریه Pediatric Dentistry به چاپ رسید بیان میدارد که اگر چه فلوراید وارد جفت میشود اما تجویز مکمل فلوراید برای زنان باردار توصیه نمیشود چون شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد تامین فلوراید برای مادر باردار بروز پوسیدگی دندانی در فرزند را کاهش میدهد.
گزارش آکادمی دندانپزشکی اطفال امریکا
در راهنمای آکادمی دندانپزشکی اطفال امریکا آمده است: "آکادمی دندانپزشکی اطفال امریکا مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری برای کمک به (حفظ سلامت دندانها) در جنین را تایید نمیکند."
نتیجه
اگر چه 50 سال پیش در کشورهای پیشرفته بسیاری از مردم تصور میکردند مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری برای سلامت دندانهای کودک مفید است، اما اکنون علم جدید نشان میدهد این امر حقیقت ندارد.
دلیلی برای مصرف مکمل فلوراید در دوران بارداری وجود ندارد و در واقع دلیل خوبی برای عدم مصرف آن وجود دارد: فلورز دندان

دکتر کیخا - دندان پزشکی هاجر